موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

شناسه سوره عصر (مکی 13) در ویراست جدید جلد اول تفسیر همگام با وحی

این سوره، به‎علت تعابیر به‎کار گرفته شده در آیه‎ی اول، نام‌های «العصر» و «و العصر» دارد.

این سوره به اتفاق بیش‎تر مفسران و دانشمندان علوم قرآن مکی است، البته برخی آن را مدنی هم دانسته‌اند. سوره‎ی ‎عصر موافق تمام روایات مسند، غیرمسند و جداول ترکیبی ترتیب نزول، سیزدهمین سوره‎‎ی نزول، پس از سوره‎ی شرح و پیش از سوره‎ی عادیات می‎باشد. تنها ابن‎ندیم این سوره را در ردیف دهم قرار داده است، که نقد این نظر در سوره‎ی لیل گذشت. هم‌چنین در جدول زُهَری، سوره‎ی عادیات با سوره‎ی عصر جابه‎جا شده، یعنی سوره‎ی عادیات سیزدهمین سوره و سوره‎ی عصر چهاردهمین سوره دانسته شده است، که اختلاف فاحشی نیست. در سوره‎ی عادیات مسأله‎ی اصلی، ناسپاسی انسان از الطاف رحمانی پروردگار، و در سوره‎ی عصر، اصول نجات انسان از زیان در شخصیت، مطرح می‎شود. در سوره‎ی شرح این حقیقت مطرح شد که با تحمل سختی‎ها، آسانی‎ها در دسترس انسان است. اکنون در سور‎ی عصر می‎فرماید که این سختی‎هایی که آسانی، رهایی و نجات از خسران را به‎دنبال دارد، از چه راهی تحصیل می‎شود. موضوع محوری سوره‎ی عادیات، ناسپاسی انسان می‎باشد. انسجام موضوعی بین دو سوره‎ی شرح و عصر، در تعاقب نزول آن دو، نمایان است، برخلاف صورتی که سوره‎ی عادیات بین این دو سوره قرار گیرد. روشن است ناسپاسی در سیر نزول میان دو موضوع مرتبط، یعنی پذیرش سختی‎ها ازسوی پیامبر6 برای وصول به آسانی‎ها و پذیرش سختی‎ها برای آسانی‎ها ازسوی عموم مردم فاصله می‎اندازد.

سوره‎ی عصر در ترتیب مصحف رسمی، در جزء سی‌ام قرآن، ردیف صد و سوم، پس از سوره‎ی تکاثر، و پیش از سوره‎ی همزه واقع شده است و سه آیه دارد.