موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

1. در بحث جری و تطبیق مدل کشف شده از سیر نزول، چگونه امروزه که دسترسی بشر از معصوم با محرومیت مواجه است، می توان از تطبیق و ... مطمئن بود که به خطا نرود؟

2. انسان امروز و پیچیدگی های دنیای امروز؛ چگونه بدون معصوم می توانیم امروزه این مدل را تحقق عملی بخشیم.

برای مطالعه فرمایشات حضرت استاد بهجت پور به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

خلاصه دو سوال استاد نظریان:

1. در بحث جری و تطبیق مدل کشف شده از سیر نزول، چگونه امروزه که دسترسی بشر از معصوم با محرومیت مواجه است، می توان از تطبیق و ... مطمئن بود که به خطا نرود؟

2. انسان امروز و پیچیدگی های دنیای امروز؛ چگونه بدون معصوم می توانیم امروزه این مدل را تحقق عملی بخشیم.

پاسخ : جری و تطبیق آیات تربیت توحیدی یا هر موضوع دیگر با فرض این است که دوره تأسیس گذشته است. سخت ترین کار تأسیس است و به همین جهت در این مرحله اتصال به وحی لازم است و پیامبر جز در پیروی از وحی کار مهمی ندارد: « فاذا قرئناه فاتبع قرآنه ثم ان علینا بیانه ( سوره قیامت) اما در دوره بعد از ان کار بر پایه تأویل است یعنی توجه به مقتضیات و شرائط و تطبیق این مقتضیات با شرائطی که ایات در انها نازل می شد. وحی و تاسیس نظام دینی مدلی برای ما می سازد تا از شرائطی که به تدریج در دوره پیامبر مدیریت شد، نمونه ها و روش های برخورد در شرائط مشابه را تشخیص دهیم و مطابق انها عمل کنیم.  بنا بر این بخش اول ( اتصال به وحی) نیاز دوره تأسیس است نه دوره تطبیق. فرض این است که همه آنچه لازم بوده در دوره تأسیس بیان شده است و کار ما به جهت دیدن تمام زنجیره ای که در دوره نزول به تدریج شکل گرفت، آسان شد.

مطلب دوم درباره انسان امروز است و پیچیدگی هایی که دارد. این مطلب نیز پاسخ روشنی دارد. انسان دیروز یک سری مشترکات با انسان امروز و یک سری مختصات دارد. ما از قرآن مختصات مشترک و اختصاصی  مخاطبان نزول را تشخیص می دهیم . سپس مدل سازی می کنیم و ویژگی های عربی مثل ابوجهل بودنف ولید بودن و نظائر ان را حذف می کینم و ویژگی های روان شناختی افرادی مذکور را شناسایی کرده میان انها و برخی خصلت های فردی یا اجتماعی انها که دخالت در احکام قرآن نسبت به آنها داشته یا نداشته ، تفکیک قائل می شویم. سپس در جامعه فعلی این امور را بر ائمه کفر و ائمه ایمان و اشخاص تأثیر گذار تطبیق می کنیم و ضمن تطبیق مشترکات انسانی و روان شناختی مؤثر بر حکم قرآن ، به ویژه گی های مختص در جهان معاصر توجه می کنیم و برای این ویزگی ها بر پایه ویژگی های انسان های مخاطب اولیه قران چه در موضوع مورد بحث یا موضوعات مشابه دیگر تدبیر می کنیم.

تجربه نشان داده که کار پیامبر در دوره نزول بسیار سخت تر از پذیراندن دین در عصر های بعد بوده است نمونه آن پذیرش اسلام توسط تمدن های ایران، روم، یمن و مصر است که با وجود پیچیدگی های اجتماعی و فرهنگی اما رشدی داشتند که اسلام را آسان تر از مردم معاصر نزول و مخاطب اولیه نزول پذیرا شدند. از این جهت باز کار ما آسان تر می شود.

بر پایه استنباط از قرآن پیچیدگی ساختارهای اجتماعی مهم نیست، مهم وجود عناصر اصلی و تأثیر گذار است که اندیشه ای را در مقابله با قرآن و اسلام مطرح می کنند و ساختارها را به سود آن استخدام می کنند.چنانکه در قرآن از گروههای ملأ و مترفیان و ائمه کفر و شیاطین که دیگران را به دنبال خود می کشیدند، یاد شده است. نمونه آن در سوره ص مطرح شده است و در جای جای قرآن از صاحبان ثروت و قدرت و علمای ادیان و مذاهب که علیه حرکت اصلاحی مقاومت می کنند و اینها ساختارهای موجود در این جریانات را نمایان می کند.

ضمنا نحوه مقابله ائمه و سیره معصومان بخشی از رفتار را در مقابله با این پیچیدگی ها به مخاطبان آموزش می دهد. به هرحال الان دست ما بر پایه تجربه گذشته بسیار بازتر و کار تربیت توحیدی بسیار ساده تر شده است. هرچند ساختارهای اجتماعی پیچیده تر به نظر می رسد. موفق باشید.