موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

موسسه و مرکزی تخصصی حوزوی در زمینه تفسیر تنزیلی، مهندسی فرهنگی و نشر آثار آیت الله معرفت ره

موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

موسسه و مرکزی تخصصی حوزوی در زمینه تفسیر تنزیلی، مهندسی فرهنگی و نشر آثار آیت الله معرفت ره

رویکرد تفسیر تنزیلی:
* ارائه تصویری کلی از مهندسی عمیق و دقیق تحول قرآنی از دریچه ی آشنایی با روش حاکم در قرآن؛
* اشاره به توزیع عالمانه و هنرمندانه ی مفاهیم و ارزش های دینی در سراسر آیات قرآن؛
* پرده برداری از ترکیب حکیمانه محتوا و ساختار آیات و سور در جریان نزول تدریجی قرآن؛
* تبیین روشمند نزول کلام وحی در راستای تغییر فرهنگ جاهلی به فرهنگ الاهی؛
* بیان پیوستگی منطقی مفاهیم و معانی قرآنی؛
شنبه تا چهارشنبه 10 تا 12
حضور با تماس قبلی
آدرس: قم، خ شهید صدوقی، خ 20 متری فجر، پ 286
تلفن: 02532920244
نویسندگان
طبقه بندی موضوعی

به زودی مقاله مقایسه تطبیقی تفسیر المیزان و همگام با وحی در انسجام بخشی به سوره انعام با محوریت غرض خدمتتان تقدیم خواهد شد.

در این مقاله مطالعه‎ای تطبیقی میان دیدگاه حضرت علامه از غرض و انسجام سوره انعام در تفسیر المیزان با برداشت از غرض و انسجام این سوره در سیر نزول سوره‎ها که در جلد ششم تفسیر همگام با وحی گزارش شده است، می‎باشد. علامه (ره) غرض سوره را توحید به معنای عام و شامل آن دانسته‎اند و انسجام سوره را بر پایه این غرض به 19 بخش سامان داده‎اند. این در حالی است که سوره‎ی انعام پنجاه و پنجمین سوره در ترتیب نزول است و قطعا مباحث توحیدی فراوانی پیش از آن وجود داشته و با عنایت به جایگاه سوره در نزول به نظر می‎رسد غرض سوره بیان چگونگی پاسخ‎دهی پیامبر به مشرکان مکی و انتقاد از آنان به جهت تکذیب آیات الهی و توجیه مومنان برای جداسازی روش و رفتار ایمانی خود از اکثریت مشرک مکه باشد که در دو بخش لزوم اعراض پیامبر (ص) از مشرکان و اعلام کفایت خدا برای دفاع از وی در برابر سخره های آنان (آیات 1ـ 107) و جداسازی اقلیت مومن از مشرکان مکی (آیات 108 تا 165) انسجام یافته است.

ان شاالله این مقاله به خوبی فرق نگاه تنزیلی در فهم سوره ها را به خوبی نشان خواهد داد.

اوج قصه در این مقاله در اینجاست که

 به نظر استاد بهجت پور، غرض سوره انعام: « بیان چگونگی پاسخ‎‎دهی پیامبر6 به مشرکان مکی و انتقاد از آنان به‎جهت تکذیب آیات الهی، و توجیه مؤمنان برای جداسازی روش و رفتار ایمانی خود از اکثریت مشرک مکه» است.

برای رسیدن به غرض سوره، افزون بر چندین مرحله مطالعه هدفمند سوره، با توجه به مخاطب یا مخاطبان آیات، و با توجه به آیات آغاز و فرجام سوره، تلاش برای دست‎یابی اجمالی به غرض سوره صورت گرفت. پس از آن به مؤلفه‎های مرتبطی چون روایت سبب نزول، روایات فضیلت تلاوت سوره، جداول ترتیب نزول سوره‎ها، محتوای سوره حجر که پیش از سوره انعام نازل شده بود، به خصوص آیه 94 سوره (فَاصدَع بِمَا تُؤمَر وَ اَعرِض عَنِ المُشرِکِینَ) توجه شد؛ سعی بر آن بود تا فضا و جو فرهنگی و اجتماعی مقارن نزول سوره بازشناسی شود؛ آن‎گاه با نگاه به اهداف کلان قرآن، اهداف کلان نزول قرآن در مکه، سیاقی که مضامین و اغراض سوره‎های پیشین در ترتیب نزول به‎دست می‎داد، و نیز با توجه دقیق به گا‎م‎های تحول در قرآن و روند تحولی که تاکنون قرآن پی‎گیری کرده‎اند، تلاش برای دست‎یابی تفصیلی و مستقر به غرض و انسجام سوره شد.

در اینجا مهم‎ترین موارد بالا در روند کشف غرض سوره را توجه مختصری می‎دهیم.

این سوره، سوره پنجاه و پنجم نزول قرآن است. سوره پیشین این سوره، سوره حجر است. در جای خود (ر.ک: نگارنده، تفسیر همگام با وحی، 5/ 520ـ523؛ مقدمه سوره حجر) درباره‎ی سیر شکل‌گیری و رشد جامعه‎ی اسلامی در قرآن توضیح داده‎ایم که با توجه به آیه‎ی بیست‎و‎نهم سوره‎ی فتح (112 نزول)، موافق تشبیه موجود در انجیل، سیر رشد جامعه‎ی پیروان اسلام چنین است که حضرت محمد6 چون باغبان، و پیروانش همچون زراعتی هستند که در ابتدا رشد دانه‎ای دارند، پس از مدتی از دل خاک دو برگ نازک و ضعیف بیرون می‎دهند: (اَخْرَجَ شَطْأَهُ). سپس قد می‎کشند و سرافراز و فراخ می‎شوند: (فَآزَرَهُ). در مرحله‎ی بعد، ساقه و شاخ و برگشان قوی می‎شوند: (فَاسْتَغْلَظَ). و در نهایت چنان رشد و نمو مبارکی دارند که برپا ایستاده و نیاز به تقویت از سوی عامل بیرونی ندارند: (فَاسْتَوَی عَلَی سُوقِهِ).

به‎نظر می‎رسد، مراحل رشد یادشده در نزول تدریجی قرآن قابل شناسایی است؛ خدای متعال در 54 سوره که پیش از سوره انعام فرو آمد، فضای جهالت مکه را به هم ریخت و مردم مکی را به واکنش واداشت. در این دوره، پیامبر اکرم (ص) بینش‎های اساسی و بنیادین دین مبین اسلام را بر مردم قرائت کرد؛ گروهی انبوه بر جهل رسوب یافته اصرار می‎کردند، گروه اندکی نیز تسلیم شدند، و در برابر دعوت آن حضرت و محتوای قرآن سر تسلیم و تعظیم فرو آوردند. این گروه با نزول قطعات وحی و در پرتو ارشادات پیامبر اکرم (ص) به تدریج رشد یافتند، خود را یافته و تبدیل به گروهی منسجم شدند، این گروه که حالا تبدیل به گروهی منسجم شده بودند، آن قدر توان داشتند تا آشکار شده در برابر فشارها ایستادگی کنند.

مفاهیم کلیدی در 38 سوره ابتدایی نزول قرآن مطرح شدند و به‎طور مشخص، از سوره‎ اعراف (مکی 39)، مؤمنان را از حالت فردی خارج، و آنان را که در قبایل گوناگون زندگی می‎کردند، واجد یک جمعیت متشکل بر محور دین اسلام و گزاره‎های حیات‎بخش قرآن تا سوره حجر کرد. پس از نزول سوره حجر، جامعه‎ی مؤمن مکی از نهان‎خانه‎های مکه به طور رسمی بیرون آمد و اجتماع مکی به دو قطب کافر و مؤمن، تقسیم شد.

به منظور دو قطبی ساختن اجتماع، در پرتو نزول آیات و سوره‎های مکی و ابلاغ پیامبر اکرم (ص) اقداماتی به موقع اجرا گذاشته شد. مطابق بررسی‎های صورت گرفته در مضامین سوره‎های نازل شده در این دوره و نیز تاریخ، این اقدامات موارد ذیل را شامل می‎شد:

1. به چالش کشیدن فرهنگ جاهلی در ناحیه اندیشه و برخورد با گرایش‎ها و هنجارهای پدید آمده از اندیشه‎های تاریک؛

2. توجیه مؤمنان برای مقاومت در برابر اقدامات تخریبی جاهلان و تلاش برای استواری مؤمنان ـ که حال شناسایی شده بودند ـ بر مواضع اسلامی.

3. ارشاد مؤمنان برای رفتار در اجتماع جاهلی و رعایت حدود اسلامی در حال تعامل با اجتماع جاهلی مکه.

آگاهی از پیشینه و روند کلی پیشرفت دعوت اسلامی و تحول در پیروان پیامبر اسلام (ص) موجب دقت نظر در شناخت غرض و انسجام سوره‎ی انعام و گزارش آن می‎شود.

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

کاربران بیان میتوانند بدون نیاز به تأیید، نظرات خود را ارسال کنند.
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی