به گزارش ایکنا، پس از انتشار مقاله استاد حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی ایازی در مورد تفسیر تنزیلی و لرزان دانستن پشتوانه علمی این تفسیر، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سلطانی، پژوهشگر و محقق و از شاگردان استاد عبدالکریم بهجتپور، نویسنده تفسیر همگام با وحی(تفسیر تنزیلی) همچنین از شاگردان حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی ایازی، به توضیحاتی در مورد این تفسیر، وجوه تمایز آن با تفاسیر دیگر و تفاوتها و تمایز بین این سبک نوپدید تفسیری در ایران و در شیعه، با کارهای پیشین اهل تسنن که خارج از ایران در فلسطین و سوریه و مراکش و ... پرداخت.
وی همچنین مرز میان این سبک با نوع نگاه کسانی مانند مرحوم بازرگان و آقای جلال الدین فارسی در آغاز انقلاب تا کسانی که در این اواخر از اساتید فاضل دانشگاه به تاریخ‌گذاری سوره‌ها علاقه‌مندند و آن را وجهه همت خود قرار داده‌اند را تبیین کرد.
سلطانی از آغازین روزهایی که حجت‌الاسلام بهجتپور در سال 80 کار تفسیر همگام با وحی را شروع کردند، در این مسیر 18 ساله، خط به خط در کنار تفسیر همگام با وحی و اعظم آثار دیگر استاد بهجتپور بوده و با تاریخ شکل‌گیری تفسیر همگام با وحی و تفاوت این تفسیر با تفاسیر ترتیبی مصحفی موجود و نیز تفاسیر تنزیلی دیگر به خوبی آشنا باشد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو از نظر می‌گذرد؛
وی در این گفت‌وگو بیان کرد: استاد بهجتپور از همه کسانی که توجه به مباحث تفسیر تنزیلی و سبک تفسیر همگام با وحی دارند قدردانی می‌کنند، ولی گویا ناقدین محترم ظاهراً همه منابع را دیده‌اند، الا تفسیر همگام با وحی و دیگر آثار استاد بهجت پور را.
سلطانی با اشاره به نظریه استاد بهجتپور در مهندسی فرهنگی که در مجله راهبرد فرهنگ شماره 27 که در پاییز 93 با عنوان روش کشف الگوی اسلامی مهندسی فرهنگی منتشر شده است، با طرح این سوال که آیا منتقدین این سبک تفسیری این مقاله را دقیق خواندهاند؟ ادامه داد: تفسیر همگام با وحی نه از سر تفنن و ... بلکه از سر یک ضرورت تولید شده است. نویسنده این تفسیر کسی است که خود سالیان سال از ابتدای انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف مدیریت فرهنگی کشور در حوزه و دانشگاه و کف جامعه مشغول کار فرهنگی بوده و یک سوال ذهن ایشان را همیشه مشغول خود داشته است که ما برای انتقال فرهنگی باورهایمان چه باید بکنیم؟ ما چه باید کنیم که داشته‌های ایمانی جامعه را حفظ کنیم.
تفسیر همگام با وحی از روی تفنن نیست
وی با بیان اینکه تفسیر تنزیلی دنبال پاسخ به سؤالاتی از این دست است که آیا ما میتوانیم با بررسی مدل کار پیامبر(ص) در مکه و مدینه و کاری که ایشان در این 23 سال انجام داد، به یک الگو برسیم؟ اضافه کرد: بنده خود شاگرد استاد ایازی بوده‌ام و از ایشان بهره‌های علمی فراوان کسب کردم و هرگز خودم را در جایگاهی نمیبینم که بخواهم به عرایض استاد نکته یا نقدی بزنم اما کاش حضرت استاد افراد مختلفی را که با نگاه ترتیب نزولی به کار قرآنی پرداخته‌اند از هم جدا می‌کردند؛ بنده احساس می‌کنم که حضرت استاد، کتب استاد بهجتپور خصوصا جلدهای اخیر همگام با وحی را که اوج کار تفسیر تنزیلی است ملاحظه نکرده‌اند.
این پژوهشگر تصریح کرد: مرحوم معرفت در آخرین روزهای حیاتشان به استاد بهجتپور فرمودند اگر تفسیر به ترتیب نزول این است، همه کارها را کنار بگذار و این کار را به ثمر برسان، بنده معتقدم آنچه که حضرت استاد ایازی به عنوان نقد به ترتیب نزولی (نه تفسیر تنزیلی) فرمودند، هیچ کدام به تفسیر تنزیلی با سبک شیعی وارد نیست. جالب آنکه ایشان خود طالب نگاه‌های نو و عصری به قرآن هستند و در این زمینه ما از خود ایشان بهرهها بردهایم.
تفاوت میان تفسیر تنزیلی و ترتیب نزولی
وی با بیان اینکه بین تفسیر تنزیلی و نگاه ترتیب نزولی به قرآن تفاوت است تصریح کرد: این اصطلاح(تفسیر تنزیلی) توسط استاد بهجتپور جعل شده است و خود ما به کارهایی که به سمت تاریخ‌گذاری سوره‌ها یا علاقه‌مندی به سیر دعوت و ... شکل میگیرد، نقدهای چندی داریم که برخی از آن منتشر شده و برخی به جهت سختی کار تولید تفسیر همگام با وحی و وقت زیادی که از گروه وشخص استاد می‌برد، هنوز منتشر نشده است لذا یکپارچه نقد کردن همه نگاه‌های ترتیب نزولی و مشخص نکردن وجهه نقد شاید کار صحیحی نباشد.
معاون پژوهش سابق حوزه علمیه استان کرمان بیان کرد: سوال بنده از اساتید ناقد آن است که اگر بنده به عنوان یک جستجوگر یا پژوهشگر بخواهم فرایند خروج مردم از ظلمات به سمت نور را که توسط خدای متعال بر روی جامعه مدلی که سختترین و نفوذناپذیر مردم بودند پیگیری کنم و ببینم این مربی بزرگ بشریت چگونه با ابزار قرآن، آن جامعه با جاهلیت بالا را به سمت نور کشاند، چه باید کنم؟ بنده در همان سال 86 تا 88 به جهت نقدی که حضرتعالی بر کار تاریخ‌گذاری و دیگر کارها داشتید، راهمان را مشخصا از آنها جدا کردیم. حتی کار اجتهادی آقای بازرگان نقد شده و استاد بهجتپور در کتاب مبانی، اصول، قواعد و فواید تفسیر تنزیلی آن را شرح داده وخطا بودن راه اجتهاد را هم فرمودند و سپس تنها راه را روایات ترتیب نزول دانسته اند.
وی اضافه کرد: پس از بررسی همه جداول که خیلی دقیق در سه لایه جدا بحث شده‌اند، به ارزیابی روایات پرداخته و پس از آن در تفسیر همگام با وحی در سوره سوره قرآن، به داوری پرداخته‌اند. در کنار آن سوره‌هایی که اختلاف فاحش داشته باشند، شاید به ده سوره هم نرسند و ما تمام تلاش خود را کرده‌ایم تا در عصری که در حضور معصوم نیستیم، به واقع نزول نزدیک شویم. اگر ایشان و دیگر عزیزانی که نقدی دارند، برای رسیدن به هدفی که ذکر شد، راه دیگری را می‌شناسند، پس از مطالعه محتواهای تولیدی استاد بهجت پور در این زمینه، بفرمایند تا استفاده کنیم.
هنجار شدن مفاهیم دینی راهی جز وحی ندارد
سلطانی با بیان اینکه اینکه امروز که 40 سال از انقلاب اسلامی ایران گذشته است و نه منِ محقق بلکه بسیاری از دلسوزان این نظام سوالی دارند و هنوز هم حل نشده است و آن سوال این است که چه کنیم که مفاهیم دینی در جامعه نهادینه و تبدیل به هنجار شوند؟ آیا راهی جز مراجعه به وحی دارد؟ آیا خود قرآن برای ما رهاوردی در این باره ندارد؟ افزود: اینکه امام این جامعه حضرت آقا در این سالیان نظریه پردازی‌های متعددی در باب سبک زندگی، مهندسی فرهنگی، پیشرفت، و در همین اوان هم در رابطه با گام دوم تحول را صادر کردند و انتظارشان از جامعه علمی خصوصا جامعه علمی حوزوی و قرآنی، آن است که گامی در خور توجه در این زمینه انجام دهند، ولی با همه تلاشی که توسط محققین در این عرصه‌ها برداشته شده است، اما آیا ما توفیقات لازم را به دست آوردهایم؟ آیا ما نمیتوانیم از منابع قرآن و سنت اهل بیت و شیوه مدیریت فرهنگی معصومان و به دست آوردن یک مدل از آن 250 سال به یک الگو و مدل برسیم؟.
وی تاکید کرد: تفسیر همگام با وحی تفسیری نو از جنس تفسیر تحولی است که می‌خواهد واقع نزول را موشکافانه با هدف کشف روش‌های تحول از قرآن پیجویی نماید و در این بین توفیقات بسیاری نیز در بحث تفسیرنگاری فارغ از نگاه تنزیلی از جمله انسجام دادن به سوره‌ها و بحث اغراض نزول قرآن داشته است.
سلطانی بیان کرد: تفسیر همگام با وحی یک تفسیر ترتیبی تنزیلی است که با هدف کشف روش قرآن در نهادینه‌سازی مفاهیم دینی پرداخته و تا به امروز سه اثر تنزیلی در بحث روش فرهنگ‌سازی پوشش اسلامی، روش فرهنگ سازی پاکدامنی و اهداف نزول قرآن توسط خود استاد بهجت پور تولید وبه جامعه علمی عرضه شده است.
وی اظهار کرد: همچنین پایان نامه‌های چندی در بحث مهندسی فرهنگی در حال نوشتن است که از جمله حجت‌الاسلام میرزایی مشغول نگارش پایان نامه دکتریشان با عنوان راهبرد قرآنی مهندسی فرهنگی در شرایط اختلال هنجاری (آنومی) در جامعه دینی هستند یا جناب حجت‌الاسلام علی مولایی در رابطه با (امنیت فرهنگی قرآن‌محور) مشغول مطالعه و نظریه‌پردازی هستند.
منتقدان تفسیر تنزیلی نگاه عمیقی به این تفسیر ندارند
این پژوهشگر با بیان اینکه ما انتظارمان از حضرت استاد ایازی و دیگر منتقدین، حتی در بحث نقد، یاری دادن ما در این راه سخت و سنگین است اظهار کر: ایشان اگر معتقدند که تفسیر همگام با وحی فایده چندانی ندارد، پیشنهادم به حضرت استاد آن است که چند پایان‌نامه سطح سه و حتی سطح چهار به صورت تطبیقی در زمینه‌های مختلف در دو سبک ترتیبی تنزیلی و ترتیبی مصحفی بین شش جلد منتشر شده از تفسیر همگام با وحی یا حتی یک سوره از آن شکل بگیرد، تا بتوان به داوری منصفانه‌ای رسید.
وی افزود: همچنین انتظار ما آن است که منتقدین اگر نقدشان ناظر به سبک تفسیر تنزیلی به عنوان یک سبک در کنار دیگر سبک‌های تفسیری است، حتما مقدمه تفسیر همگام با وحی، مقاله نظریه استاد بهجتپور در مهندسی فرهنگی، کتاب تفسیر تنزیلی، مبانی، اصول، قواعد و فوائد را ملاحظه کنند و اگر بر آنها نقدی وارد بود، بفرمایند تا ما به اشکال کارمان واقف شویم و این موارد را به ما هدیه دهند؛ چرا که مشتاقانه منتظر چنین نقدهایی هستیم.
این پژوهشگر با بیان اینکه پیرامون گامهای تحول، نقش غرض در انسجام بخشی به سوره، نقش فهم دقیق فضای نزول در فهم بسیاری از خطاب‌ها و داستان ها و ... جای سخن بسیار است تصریح کرد: پیشنهادم آن است تا هریک از فواید تفسیر تنزیلی به بحث علمی در فضای گفتمانی عمومی قرآنی در ایکنا قرار بگیرد، تا نقدی که حضرت استاد به این سب
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.