موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

موسسه و مرکزی تخصصی حوزوی در زمینه تفسیر تنزیلی، مهندسی فرهنگی و نشر آثار آیت الله معرفت ره

موسسه و مرکز تخصصی تمهید قم

موسسه و مرکزی تخصصی حوزوی در زمینه تفسیر تنزیلی، مهندسی فرهنگی و نشر آثار آیت الله معرفت ره

رویکرد تفسیر تنزیلی:
* ارائه تصویری کلی از مهندسی عمیق و دقیق تحول قرآنی از دریچه ی آشنایی با روش حاکم در قرآن؛
* اشاره به توزیع عالمانه و هنرمندانه ی مفاهیم و ارزش های دینی در سراسر آیات قرآن؛
* پرده برداری از ترکیب حکیمانه محتوا و ساختار آیات و سور در جریان نزول تدریجی قرآن؛
* تبیین روشمند نزول کلام وحی در راستای تغییر فرهنگ جاهلی به فرهنگ الاهی؛
* بیان پیوستگی منطقی مفاهیم و معانی قرآنی؛
شنبه تا چهارشنبه 10 تا 12
حضور با تماس قبلی
آدرس: قم، خ شهید صدوقی، خ 20 متری فجر، پ 286
تلفن: 02532920244
نویسندگان
طبقه بندی موضوعی

۶۹ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «تفسیر به ترتیب نزول» ثبت شده است


با سلام

چند خبر پیرامون تفسیر تنزیلی:

به اطلاع می رساند:

1. به علت کرونا و تعطیلی مدارس علمیه و مراکز تخصصی و دانشگاه ها در قم و نیز ممنوع بودن هرگونه نشست علمی به جهت پیشگیری از شیوع کرونا، نشست علمی استاد یوسفی غروی که قرار بود امشب برگزار گردد، به فصل بعد انتقال یافت.

2. به حمد الله ویراست جدید جلد اول تفسیر همگام با وحی استاد بهجت پور، در انتهای مرحله ویراستاری قرار دارد و ان شاء الله ویراستاری آن تا نیمه اسفند پایان می پذیرد.

3. استاد بهجت پور که حدود سه ماه است که ویراست جدید جلد دوم را شروع نموده اند، سوره مرسلات (سوره سی و سه نزول) را هفته قبل به اتمام رساندند و به سوره قاف رسیدند.

4. فیش برداری سوره ها در جلد نهم ادامه دارد. به حمدالله فیش برداری سوره ها تا سوره نوح (71 نزول) تمام شده است و ان شاء الله تا نیمه اول سال آینده،

 خبر: ۳۸۷۷۸۸۶
تاریخ انتشار: ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۳:۱۹
دانش‌پژوه دکتری مطالعات راهبردی امنیت ملی و قرآن‌پژوه سطح سه حوزه گفت: «مرکز مطالعات راهبردی در عرصه علوم و معارف قرآن کریم» با هدف بهره‌مندی از «دانش راهبردی و تفسیر و علوم قرآن» تأسیس شود.

مرکز مطالعات راهبردی علوم و معارف قرآن تاسیس شودبه گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مولایی، دانش‌پژوه دکتری مطالعات راهبردی امنیت ملی و قرآن‌پژوه سطح سه حوزه، امروز، ۲۱ بهمن‌ماه، در کرسی ارائه نظریه «امنیت فرهنگی قرآن‌محور» در مؤسسه تمهید با بیان اینکه رسانه یکی از پیشران‌های جهانی شدن است، گفت: جنبش‌های نوین اجتماعی، فمینیسم و رسانه‌های ارتباط جمعی تلاش کرده‌اند که به تخریب زیرساخت‌های فرهنگی و امنیت ملی بپردازند.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت منابع دینی برای مدیریت فرهنگی جامعه و رشد و تعالی امنیت فرهنگی و به تبع آن امنیت ملی تصریح کرد: بهترین الگو برای مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی مردم ایران، الگویی برگرفته از منابع دینی است؛ زیرا منابع دینی مخصوصاً دین مبین اسلام پاسخ کامل به نیازهای فطری بشر داشته و هماهنگ با آن‌هاست.

مولایی اظهار کرد: نکته مهم این است که باید در هنگام استخراج الگوهای راهبردی از منابع دینی، قرآن را اصل و سنت قرار دهیم، سپس از تجارب عقل و سیره عقلا استفاده کنیم؛ لذا مطالعات درون‌قرآنی نیز باید با نگاه به نزول تدریجی قرآن بوده و برای کشف فرایندهای تحول نیز باید سراغ ترتیب نزول سوره‌ها برویم.

مولایی با بیان اینکه در رابطه با قرآن دو مطالعه به ترتیب نزول سوره‌ای و به ترتیب نزول موضوعی ضرورت دارد افزود: مطالعه به ترتیب نزول سوره‌ای جهت استخراج تمام جریانات مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی و مطالعه به ترتیب نزول، موضوعی جهت شناخت فرآیند تغییر و تحول در عناصر فرهنگی به کمک می‌آیند.

وی با تأکید بر اینکه باید سنت اسلامی را با توجه به اولویت سنت پیامبر(ص) و سپس سنت ائمه اطهار(ع) سامان دهیم، اظهار کرد:

25. سورۀ قدر

این سوره به مناسبت کلمات به کار رفته در آیة اول سوره "قدر"، "لیلۀ‌القدر"، و "انا انزلناه فی لیلۀ‌القدر" نامیده شده است.

دربارۀ مکی یا مدنی بودن سوره، میان مفسران اختلاف است. ریشۀ مسئله به ماجرای خوابی که پیامبر9 دربارة بالا رفتن بوزینه­ها (بنی امیه) از منبرش داشته­اند، باز می­گردد؛ اما باید توجه داشت، روایت شأن نزولی که خواب پیامبر اکرم9 را مبنی بر غصب منبر بیان می‌کند، شاهد مدنی بودن سوره نیست؛ زیرا امکان دارد این رؤیای صادق، سال‌ها قبل از هجرت به مدینه اتفاق افتاده باشد، که تعبیرش چندین سال بعد ظاهر شود؛ چنان‌که حضرت یوسف7 چند دهه قبل از رسیدن به مقام وزارت در مصر، خواب برگزیده شدنش و تمام کردن نعمت الهی بر خود و خاندان یعقوب را دید.[1] صِرف وجود منبر، دلیل بر مدنی بودن خواب پیامبر اسلام9 نیست. آری، برخی روایات، به چُرت حضرت9 بر منبر تصریح دارد، که مؤید مدنی بودن این خواب است؛ لکن نیاز به بررسی سند دارد. به علاوه‌، قراین تطبیقی بودن آن زیاد است؛ چنان‌که در تفسیر نمونه به این مطلب اشاره شده است.[2]

افزون بر آن‌که در تمام جداولی که نام این سوره آمده جزء سوره‌های مکی شمرده شده است. جداول مسند و ترکیبی، ردیف این سوره را بیست و پنجم، پس از سورة عبس و پیش از سورة شمس دانسته‌اند. جدول کتاب المقدمتان نیز سورۀ نازل‌شدۀ پس از قدر را سورة فجر دانسته است.

سورۀ قدر در ترتیب مصحف رسمی در جزء سی ام قرآن، در ردیف نود و هفتم، بعد از سورة علق و قبل از سورۀ بینه قرارگرفته است و پنج آیه دارد.

مقصود سوره

توجه دادن پیامبر9  به نقش پروردگار عالم از جهان غیب در تعیین و فروفرستادن  مقدرات مهم هستی و انسان، و زمان نزول مقدرات.

محتوای سوره

پروردگار متعال، در آغاز برای نشان دادن عظمت شب قدر اعلام می‌کند، قرآن از جانب وی در شب قدر نازل شد. سپس پیامبر اکرم9 را مخاطب قرار می‌دهد و او را از ارزش و اعتبار این شب و نزول همۀ مقدرات در آن آگاه می‌کند.

ارتباط سوره

پروردگار متعال از آغاز نزول قرآن برنامۀ تغییر و اصلاح جامعۀ عصر نزول را در دستور کار قرار داد؛ پیامبر9 در اردوگاه شرک خیمه زد و به عنوان سخنگوی پروردگار با رویکردی انذاری به آسیب شناسی باورها و رفتار جامعه پرداخت.  بخش مهم، تحول در بینش مردم به تغییری ربط دارد که در نگاه آنها به نقش غیب و مشخصاً پروردگار متعال بر هستی و زندگی دنیوی و جهان ماده  اتفاق می افتد. از سوره علق یعنی اولین سوره نازل شده  این نقش تبیین می شد و به تدریج ابعادی از آن در سوره های مختلف بیان می شد. پس از سورۀ کافرون (مکی18) و اعلان برائت رسمی از معبودان، دین و آیین مشرکان و جدا کردن خود از صف آنان و آغاز رسمی و صریح اصلاحات دینی ، تبیین این نقش‌ها پر رنگ‌تر مطرح شد. در سورۀ فیل (مکی19)

کد خبر: ۳۸۷۷۰۷۸
تاریخ انتشار: ۱۸ بهمن ۱۳۹۸ - ۰۱:۵۴
حجت‌الاسلام بهجت‌پور بیان کرد:
گروه حوزه‌های علمیه ــ نویسنده تفسیر همگام با وحی با بیان اینکه در روش تفسیر ترتیب نزول نمی‌خواهیم تاریخ را بدانیم، تأکید کرد: در این روش می‌خواهیم روش‌های تحول جامعه را بفهمیم و اینکه چگونه جامعه را از لحاظ فرهنگی متحول کنیم.

هدف تفسیر تنزیلی، فهم روش تحول جامعه از قرآن است/ کجروی بازرگان در تفسیر تنزیلیبه گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، پنجشنبه، ۱۷ بهمن‌ماه، در مراسم افتتاحیه دوره تربیت پژوهشگر تفسیر تنزیلی با بیان اینکه وظیفه مفسر آن است که مراد جدی خداوند متعال را کشف کند، گفت: روش‎های مختلفی برای این هدف ایجاد شده است؛ برخی روی بلاغت و ادبیات، برخی روی سنت صحابه و تابعین و برخی هم روش تفسیر قرآن به قرآن را برای کشف مراد جدی خدا به کار برده‌اند.

بهجت‌پور با اشاره به رشد دانش‌های فقهی، فلسفی، شهودی، علوم انسانی و ... اضافه کرد: هرکدام از این دانش‌ها بابی را روی فهم بشر باز کرد، ولی تمرکز بر روی تفسیر ترتیبی بود و همه هم می‌دانیم این نوع روش به رغم اهمیت و ارزش آن همان ترتیب نزول قرآن نیست.

وی افزود: همیشه خودمان را توجیه کرده‌ایم که مخالفتی با این چینش قرآن صورت نگرفته است لذا کسی به روش دیگری نمی‌اندیشید تا اینکه در دو سه قرن اخیر، تفسیر موضوعی مطرح شد؛ حدود یک قرن اخیر این مسئله رواج یافته که اگر ما دنبال نظام‌سازی هستیم باید نظام اصلی قرآن را کشف کنیم.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران با بیان اینکه برای بحث کشف نظام قرآن، موضوع علم تاریخگذاری نزول آیات قرآن عمدتا از سوی مستشرقان بیان شد، تصریح کرد: اتفاقات انجام شده در غرب به رغم اینکه خیال می‌کردند کاری بر ضد دین انجام می‌دهند ما را بیدار کرد؛ مستشرقان با طرح علم کرونولوژی، بحث تاریخ‌گذاری را پیش کشیدند؛ کسانی مانند نولدکه تحقیقاتی در این زمینه داشتند و تقسیم‌بندی‌های چهارگانه‌ای هم انجام دادند. در این دوره تعدادی از مسلمین دنبال این رفتند که تفسیر قرآن را بر این اساس بنگارند.

نویسنده تفسیر تنزیلی همگام با وحی بیان کرد: در میان اهل سنت کسانی مانند ملاحویش آل غازی، دروزه، حسن حبنکه میدانی، جابر العامری تفاسیری را به ترتیب نزول نوشتند؛ در میان شیعه مسئله به این سادگی مطرح نشد؛ مثلاً وقتی مقدمه بیان المعانی را می‌بینیم آورده که چون تفسیر مولا علی(ع) براساس تفسیر نزول بوده او هم این کار را کرده است.

وی بیان کرد: دروزه گفته است که چون تعدادی از مفتیان الازهر مصر به من گفتند که ایرادی ندارد که تفسیر ترتیب نزولی بنویسند، من به این روش رو آوردم؛ جابرالعامری هم می‌گوید که تاریخ و سیره را این طوربهتر می‌فهمیم، اما شیعه به این سادگی وارد تفسیر به ترتیب نزول نشد.

کجروی بازرگان در تفسیر تنزیلی

مدیر حوزه علمیه خواهران با بیان اینکه علامه طباطبایی روش تنزیلی را روش خوبی می‌داند که تاریخ و سیره را به ما می‌فهماند، اما در نظر او چیز مهمی نیست، اظهار کرد: شاید از موفق‌ترین افراد در این مدل، کار بازرگان بود؛ او مهندس بود و ارادتی هم به قرآن داشت، ولی در این مسیر کجروی پیدا کرد؛ زیرا معیار و ملاک مستشرقین در این مسیر را پیمود و دو سه جلد تفسیر با عنوان پا به پای وحی نوشت؛ او سراغ آیات رفت و طول موج آیات و ... را مطرح کرد، در حالی که شرق‌شناسان هم تا این حد کجروی نکردند.

بهجت‌پور افزود: طبرسی جدول ترتیب نزول سوره‌ها را تا سوره انسان بیان کرد؛ بعدها هم برخی دانشمندان ما گرفتار پیچی شدند و در زمین شرق‌شناسان بازی کردند و به سمت تاریخ‌گذاری رفتند. آیت‌الله معرفت تفاسیر به ترتیب نزول را بیان و از آنان به علت رفتن مسیر اشتباه انتقاد کردند؛ جلال الدین فارسی هم ترجمه‌ای از قرآن با مقدمه‌های مختلف بر هر بخش نوشت؛ العامری هم تقریباً شبیه او عمل کرده است.

زمان در تفسیر ترتیب نزول مطرح نیست

وی افزود: بنده وقتی این کار را شروع کردم، مسیری را طی کردم که باید این مسیر به گونه‌ای باشد که فواید این سبک را نشان دهد و منطقی را بیان کنم که بازی کردن در زمین دیگران نیست، لذا باید ادبیات این علم تولید می‌شد. در این منطق، تفسیر بر اساس زمان نزول مطرح نیست، بلکه ترتیب نزول سوره‌ها مهم است؛ چون به دنبال فهم تحول اجتماعی و تربیتی هستیم لذا زمان مهم نیست.

بهجت‌پور با بیان اینکه نمی‌خواهیم تاریخ را بدانیم بلکه می‌خواهیم روش‌های تحول جامعه را بفهمیم و اینکه چگونه جامعه را از لحاظ فرهنگی متحول کنیم، تصریح کرد:

در ذیل متن مصاحبه گروه حوزه های علمیه ایکنا با جناب آقای حاصلی ایرانشاهی از پژوهشگران موسسه تمهید و از شاگردان استاد بهجت پور را پیرامون کارکردها و فواید تفسیر تنزیلی می خوانیم. یادآور می شویم که جناب آقای حاصلی تز دکتریشان در دانشگاه، کاری ترتیب نزولی است.
گروه حوزه‌های علمیه ــ دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم با تشریح برخی کارکردها و فواید تفسیر تنزیلی تصریح کرد: هنگامی که با دغدغه کشف نگاه تحولی در پای درس درس قرآن کریم می‎نشینیم، تنها فهم قرآن به ترتیب نزول است که می‎تواند به این دغدغه پاسخ دهد.  

تفسیر تنزیلی؛ مناسب‌ترین روش برای تحول دینی در جامعهرحیم حاصلی ایرانشاهی، دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به برخی انتقادات از کارکردها و فواید تفسیر تنزیلی، اظهار کرد: برخلاف دیدگاه برخی افراد مبنی بر اینکه «نکاتی که از روش تفسیر به ترتیب نزول قابل استفاده است، چیزی خارج از نکات قابل استفاده در روش تفسیر ترتیبی نیست»، باید بگوییم که حقیقت این است که این دیدگاه با نتایجی که از تفسیر تنزیلی با نگاه تفسیر همگام با وحی می‎بینیم، تأیید نمی‌شود‎؛ زیرا هنگامی که با دغدغه کشف نگاه تحولی در پای درس قرآن کریم می‎نشینیم، تنها فهم قرآن به ترتیب نزول است که می‎تواند به این دغدغه پاسخ دهد.

وی افزود: تفسیر تنزیلی با نشان دادن فرایند تحول جامعه مخاطب عصر نزول، به عنوان جامعه مدل و الگوی تحول، روش تحول دینی را به ما آموزش و نشان می‌دهد که چگونه نبی مکرم اسلام(ص) بر طبق آیه اول سوره ابراهیم مأمور خروج مردم از ظلمات به سمت نور به وسیله این کتاب شد، چگونه با آموزش تربیت‌مدار تدریجی روشمند قرآن، توانست جامعه‎ای بسازد که در سوره فتح (112 نزول) در آیه آخر از آنان چنین یاد شده است که «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ؛ محمّد(ص) فرستاده خداست و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود مى‏بینى در حالى که همواره فضل خدا و رضاى او را مى‏طلبند نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است»(الفتح/29).

حاصلی ایرانشاهی اضافه کرد: این در حالی است که تفسیر ترتیبی مصحفی، چنین قابلیتی ندارد. قرآن کریم چه به صورت توقیفی تدوین یافته باشد و چه ترتیب آن به اجتهاد صحابه باشد، تأثیری بر کشف این روش ندارد؛ چرا که به طور قطع به تدریج و در طی 23 سال بعثت نبی مکرم اسلام(ص) نازل شده است.

نمونه‌ای از تحول دینی با تفسیر تنزیلی

این محقق با ذکر نمونه‌ای از کشف روش تحول دینی با توجه به سیر نزول قرآن کریم  با بیان اینکه این سیر پس از بررسی و تفسیر دقیق سوره‌های قرآن در سیر نزول با نگاهی که تفسیر همگام با وحی ارائه می‎دهد، حاصل می‎شود، تصریح کرد: خدای متعال، در طی مدت بیست و سه ساله نزول قرآن کریم، تجویزهای متعددی را نسبت به جامعه مخاطب داشته است تا به این وسیله تحول مورد نظر خود را در جامعه مخاطب ایجاد کند. این تجویزها، در سوره‌های مختلف پراکنده‎اند؛ اما نگاهی که حاصل تفسیر همگام با وحی استاد بهجت‌پور است، تسلسل این تجویزها و ارتباط هر کدام با دیگری را به خوبی برای مخاطب روشن می‎کند و این کار بزرگی است که تاکنون توسط هیچ مفسری انجام نشده است. با این روش، استنطاق از قرآن کریم وارد عرصه دیگری می‎شود و بخشی از سخن قرآن برای دغدغه‎مندان تحول، شنیده می‎شود.

وی اظهار کرد: برای مثال بر اساس سیر نزول قرآن کریم، تا زمان نزول آیه مکی «فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ» (حجر/54) که مسلمانان به عنوان یک گروه دارای هویت خاص، در مقابل کفار قد علم می‎کنند و به عنوان یک گروه دارای هویت خاص، اعلام موجودیت می‎کنند، تعداد 54 سوره نازل شده است. در تفسیر تنزیلی با رویکرد تفسیر همگام با وحی، نشان داده می‎شود که بر اساس ظواهر آیات قرآن کریم، تا این زمان، چه اتفاقی افتاده و قرآن چه مسیری را برای مخاطبان خود تعیین فرموده که هم‌اکنون زمان اعلام موجودیت و جدایی صفوف مؤمنین از مشرکین رسیده است.

ارسالی// تفسیر تنزیلی؛ مناسب‌ترین روش برای تحول دینی در جامعه

حاصلی ایرانشاهی بیان کرد: با پی‎جویی این مسأله، می‎توانیم به یک روش الهی برای تحول در یک جامعه که دارای سطح معرفتی خاصی است، برسیم. با کشف این روش است که سیاست‌های تحولی قرآن همانند نسخ و انساء، معنا پیدا می‎کنند. حقیقت این است که با کشف این روش ما متوجه می‎شویم که در یک برنامه تحولی، از چه چیز باید شروع کرد، از چه چیز باید کوتاه آمد، از چه چیز نباید کوتاه آمد، چگونه باید با مخاطبان تحول برخورد نمود، و ثمرات دیگری که این بحث برای ما در مقام عمل به همراه دارد.

3 گروه مخاطب جامعه نزول

این پژوهشگر با مطالعات حقیر در سیر نزول جامعه مخاطب نزول، به سه دسته قابل تقسیم هستند، افزود:

درباره ی #کتاب 🌹سیر تنزیلی #اهداف قرآن در قرآن🌹

از مجموعه کتب تفسیر موضوعی تنزیلی استاد مفسر حضرت حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور زیدعزه


مباحث علوم قرآن مجموعه ای پدیدار شناسی درباره‎ی قرآن است. از جمله مباحث این علوم آشنایی با اهداف قرآن است. هنگامی که این مباحث رنگ مطالعات درون قرآنی می گیرند، به واقع بحثی تفسیری در خدمت پدیده شناسی قرآن قرار گرفته و مفسر با استفاده از خود قرآن سعی در شناخت قرآن خواهد داشت. بحث اهداف قران در قرآن از همین نمونه است. تاکنون موضوع اهداف قرآن در قرآن با سبک تفسیر موضوعی به روش مرسوم پژوهش شده است، اما روش تحقیق درکتاب پیش روی شما بر پایه تفسیر تنزیلیِ (به ترتیب نزول) موضوعی گذاشته شده است. به این معنا که مجموعه آیات اهداف قرآن را به ترتیب نزول آن‎ها از قرآن استخراج کرده و پس از تبویب آنها متناسب با چهار دوره نزول قرآن متناسب با دوره‎های پیشرفت دعوت دینی پیامبر اکرم (ص) سعی بر بازشناسی اهداف قرآن و فهم حکمت‎های نهفته در توزیع اهداف قرآن و سامانه بین آن‎ها متناسب با تبیین آن‎ها در سیر نزول تدریجی قرآن دارد.
داده های پژوهش ابتدا بر پایه نقد و نشان دادن نقص دانش تولید شده شکل گرفته بر پایه مطالعات مرسوم موضوعی آغاز می شود؛ سپس آیات گرد آوری شده از سراسر قرآن بر اساس سبک تفسیر تنزیلی و بر پایه قواعد تفسیر موضوعی و قواعد ویژه تفسیر تنزیلی تفسیر می شود. در مرحله بعد هر یک از اهداف 29 گانه قرآن در سیر نزول بررسی و حکمت تنظیم آن‎ها دراین سیر تشریح می‎شود، و در نهایت تلاش شده تا سامانه اهداف و تمییزمیان اهداف کلان، جزیی ، میانی و نهایی قران استخراج گردد.


ان شاء الله این کتاب که مرحله ارزیابی را طی کرده و در دستور کار انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است به زودی به بازار نشر عرضه خواهد شد. امید که با همت عزیزان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی این روند سرعت گیرد و هرچه زودتر جامعه علمی از محصول فاخر علمی این کتاب بهره مند گردد.

به زودی گزارشی از ماحصل نتیجه این کتاب خدمت علاقه مندان به مباحث تنزیلی ارائه خواهیم کرد.

موسسه فرهنگی تمهید
@MTAMHID

زمان نزول سوره کوثر

چنان‌چه سوره‎ی کوثر به منظور بیان بشارت به حضرت محمد9 مبنی بر تولد حضرت زهرا3 نازل شده باشد، زمان نزول این سوره نزدیک به زمان تولد آن بانوی گرامی خواهد بود. دربارة میلاد حضرت زهرا3 نقل‌های گوناگونی وجود دارد:

1. ابوالفرج در کتاب مقاتل الطالبیین، تولد حضرت فاطمه3 را قبل از نبوت دانسته است.

2. کفعمی در مصباح، سال دوم بعثت را ذکر می‌کند و می‌گوید: برخی پنج سال پس از بعثت را گفته­اند. در اقبال ­الاعمال به نقل از شیخ مفید و در کتاب حدائق ­الریاض نیز سال دوم بعثت معین شده است، چنان‌که از بعض اهل­ سنت از سلیمان‌ هاشمی از پدرش به نقل از جدش آورده است

مشهور بین علما تفسیر و علوم قرآن، مکی بودن این سوره است، ولى در احتمالی ضعیعف مدنى بودن آن ادعا شده است. این احتمال از سوی خفاجی نیز داده ‌شده است که این سوره یک بار در مکه و بار دیگر در مدینه نازل شده باشد،[1] ریشه این ادعاها برگرفته از روایتی منقول از انس بن مالک است که پیامبر اکرم6 در مدینه بعد از چرتی که بر ایشان عارض شد، با شادابی از این حالت خارج شده و فرمودند: درباره‎ی من سوره‎ای نازل شد و شروع به تلاوت سوره کوثر کردند[2]. این روایت در حالی است که

گروه حوزه‌های علمیه ــ حجت‌الاسلام عبدالکریم بهجت‌پور، نویسنده تفسیر تنزیلی «همگام با وحی»، به سخنان حجت‌الاسلام محمدعلی ایازی مبنی بر لرزان بودن پایه «تفسیر تنزیلی» واکنش نشان داد و به انتقادها درباره روش و دستاورد تفسیر تنزیلی پاسخ گفت.

واکنش نویسنده تفسیر تنزیلی«همگام با وحی» به سخنان استاد ایازیحجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، نویسنده تفسیر تنزیلی «همگام با وحی» و مدیر حوزه علمیه خواهران، در گفت‌وگو با ایکنا گفت: سخنان فاضل ارجمند جناب آقای ایازی را در نقد تفسیر تنزیلی که در ایکنا منتشر شد دیدم. به همین مناسبت لازم است ضمن تشکر و قدردانی از ابراز نظر ایشان، سه نکته را به عرض رسانم.

وی افزود: نکته اول در مورد مخاطب قرآن که به فرموده برادر ارجمند، «مخاطب قرآن انسان است نه مؤمن و نه مخاطب زمان نزول»؛ در نقد این نکته باید گفت: در این که خداوند برای هدایت انسان با او سخن می‌گوید، تردیدی نیست؛ «هُدًى لِلنَّاسِ»، اما این واقعیت بدان معنا نیست که مخاطب قرآن را به طور کلی انسان به شرط «لا» فرض کنیم، در حالی که آنچه در قرآن مشاهده می‌شود، خطاب انسان بشرط «شیء» است.

این قرآن‌پژوه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ  اندیشه اسلامی تصریح کرد: در حقیقت نادیده گرفتن شرایط انسان مخاطب قرآن، به معنای ساده‌سازی تفسیر قرآن و گذر از بسیاری جزئیات موجود در آیات قرآن است. قرآن همیشه با انسان، بسیط و ابتدایی سخن نگفته، بلکه گاه برای هدایت انسانی که مراحلی از هدایت را گذرانده و مثلاً با ایمان و پرهیزگار شده سخن می‌گوید: «هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ»، «هُدًى لِلْمُتَّقِینَ». حتی خود پیامبر(ص) با همه کمالات، در هر مرحله‌ای از انجام وظیفه، سخنی متناسب با این همان مرحله را دریافت کرده است: «وَ لا یَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْناکَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِیراً». 

مخاطب قرآن در همه موارد انسان‌ها نیستند

نویسنده تفسیر تنزیلی «همگام با وحی» ادامه داد: از جهت دیگر قرآن در عین حالی که با انسان با مراتب مختلف سخن می‌گوید، با انسان با شرایط محیطی مختلف و موقعیت‌های مختلف نیز سخن گفته است. مثلاً انسانی که در مکه است، فرد یهودی که در مدینه است، منافقی که در مدینه موضع خاصی می‌گیرد و ... مدنظر قرآن بوده است. با توجه به شرایط محیطی، هدایت‌های قرآن را به مخاطب منتقل می‌کنیم. از همین جاست که سرّ پدیده مهم جری و تطبیق قرآن مطرح می‌شود.

بهجت‌پور اظهار کرد: اصطلاح مهم جری و تطبیق به معنای خروج آیه از شرایط محیطی تنزیلی و تطبیق پیام فطری آن بر شرایط محیطی جدید، با ویژگی‌های جدید است. پدیده جری و تطبیق، یکی از فواید مهم رویکرد تنزیلی در تفسیر قرآن را روشن می‌کند، چراکه با ترسیم شرایط محیطی نزولی، زمینه برای جدا کردن پیام آیه از آن شرایط و تطبیق بر شرایطی مشابه، فراهم می‌شود.

وی در نتیجه‌گیری از بخش نخست سخنانش تصریح کرد: خلاصه نکته اول آنکه، مخاطب قرآن، همیشه انسان بما هو انسان نیست. نکته دوم بنده در اشکالی است که جناب استاد ایازی بر مبنای تفسیر تنزیلی مطرح کرده و آن را متزلزل خوانده‌اند؛ ظاهراً برادر عزیزم آشنایی با مبانی حقیر در تفسیر تنزیلی ندارند؛ اینجانب در کتاب «تفسیر تنزیلی، مبانی، اصول، قواعد و فواید» که در سال ۹۲ منتشر شده به این سؤالات پاسخ داده‌ام.

مسئله در تفسیر تنزیلی سیر مراحل تحول است

وی افزود: به اختصار اشاره می‌شود که اصلاً اعتقادی به تاریخ‌گذاری به معنای ثبت تاریخ نزول سوره‌ها ندارم، چه به شکل استفاده از روایت، چه از متن، و چه نظام ریاضی. بلکه در تفسیر تنزیلی تنها باید به دنبال سیر تحول محتوای مطرح شده در قرآن باشیم، چون نظام تغییر و تحول در قرآن بر اساس تغییر احوال است: «انَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَومٍ حَتّىٰ یُغَیِّروا ما بِأَنفُسِهِم». اما اینکه این تغییرات در سال اول بعثت رخ داده یا سال دوم یا سوم، آن گونه که در تحقیقات مستشرقان مشاهده می‌کنیم، اهمیت ویژه‌ای ندارد. مسئله بنده تاریخ و تاریخ‌گذاری نیست، مسئله در تفسیر تنزیلی، سیر مراحل تحول است.

نویسنده تفسیر «همگام با وحی» بیان کرد: روش اینجانب در کشف ترتیب نزول بدین قرار بوده که

عرض سلام و ادب خدمت مخاطبین فرهیخته و قرآن دوست

با توجه به اینکه مجلد اول تفسیر همگام با وحیِ مفسر گرانقدر و گرانمایه، حضرت حجت‎الاسلام عبد الکریم بهجت‎پور توسط ایشان در حال ویراست جدید است، و نسخه چاپی جلد اول ویراست قبل این اثر که هم‎اکنون تقدیم می‎گردد، در بازار موجود نبود، موسسه تمهید با اجازه استاد محترم، اقدام به انتشار فایل پی‎دی‎اف کتاب نمود.
از آنجا که این اثر اولین تفسیر تنزیلی شیعی در دنیای اسلام است و دستاوردهای اخیر استاد بهجت‎پور در حدود ده سال اخیر در این مجلد گنجانده نشده بود، گروه علمی تفسیر تنزیلی موسسه تمهید، ویراست جدید حلدهای اول تا سوم این اثر را در دستور کار خود قرار داده، تا مخاطبان ارجمند با سیر نزول سوره های قرآن و نیز مراحل تحول، دقیق تر آشنا شوند.
مواردی از نکات ناب ویراست جدید این اثر را در وبلاگ گروه تفسیر تنزیلی موسسه تمهید با آدرس ( hamgambavahy.blog.ir ) (وبلاگ حاضر)در اختیار شما قرار داده‎ایم، تا از مطالب جدید مرتبط با این جلد نیز محروم نمانید. شما می‎توانید با عضویت در کانال مجازی موسسه تمهید در نزم‎افزار ایتا (https://eitaa.com/mtamhid) ، از به روزرسانی مطالب بلاگ و نیز زمان چاپ ویراست جدید مطلع گردید، و اخبار و محتواهای تولیدی تفسیر تنزیلی را پی‎گیری نمایید.
 

علاقه مندان می توانند فایل جلد اول تفسیر را از اینجا دانلود نمایند.

سوره‎ی حمد نام‌های زیادی ازجمله «فاتحة الکتاب»، «سبع المثانی»، «أمّ الکتاب»، «أمّ‎القرآن»، «السبع»، «المثانی»، «الصلاة»، «الحمد»، «القرآن العظیم»، «الشفاء»، «الرّقیة»، «الأساس»، «الوافیة»، «الکافیة»، «الکنز»، «الشکر»، «الثنا[m1] »، «التفویض»، «الدعاء»، «النور»، و «التعلیم» دارد. پیرامون وجه نام‌گذاری این سوره به نام‌های گوناگون، بحث‌های مفصلی در تفاسیر آمده است، در این‎جا علت چهار نام‎گذاری مشهورتر را بررسی می‎کنیم:

الحمد: این نام به‎مناسبت نام «الحمد» در دومین آیه‎ی سوره: «الحمد لله رب العالمین» به‎کار رفته است.

أمّ‌الکتاب: عرب هر چیزی که مقدم بر دیگران و دارای توابعی باشد، أم می‌گویند. چون محتوای سوره که تنظیم رابطه‎ی انسان با خداست، مقدم بر دیگر روابط انسان، یعنی رابطه با خود، دیگران و هستی است، سوره را ام الکتاب نامیده‎اند. برخی دیگر «أم» را به‎معنی اصل هر چیزی دانسته و گفته‎اند چون این سوره، اصل قرآن است، به آن أمّ الکتاب گفته شده است. برخی اظهار داشته‎اند که چون تمام آن‎چه در سوره‌های دیگر قرار دارد، در این سوره هست، به آن امّ‌الکتاب می‌گویند.[1] این دیدگاه اگر اشاره به رابطه‎ی اجمال و تفصیل میان مطالب سوره‎ی حمد با دیگر سوره‎های قرآن دارد، محل تأمل بلکه غیرقابل پذیرش است؛ اما اگر مراد آن باشد که ریشه‎ی تمام آن‎چه در قرآن آمده، به پذیرش رابطه‎ی انسان با خدا باز می‎گردد، که از سه موضوع توحید بندگی، توحید استعانت و تقاضای راهنمایی از پروردگار ریشه گرفته است، مطلب درستی است.

سبع المثانی: این نام از آیه‎ی هشتاد و هفتم سوره‎ی حجر: «وَ لَقَدْ آتَیْناکَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانی‏ وَ الْقُرْآنَ الْعَظیمَ» گرفته شده است.

نکته‎های روش ­شناختی

1. فرزند و یا نام بلند و شهرت، هرگاه در انسان به کمال رسیده، علامت رحمت ویژه‌ی پروردگار و نعمت موجب شکر است که باید با نماز و قربانی از آن استقبال کرد (سوره کوثر)، اما همین نعمت‎ها و ثروت‎ها و شهرت‎ها هنگامی که در اختیار انسانِ تربیت‌نایافته باشد و اصل قرار گیرد، و فرصت‎های غیردنیوی و معنوی را قالب دنیوی دهد، وبالِ جان آدمی است، و موجب عذاب می‎شود. خدای متعال در سوره‎های کوثر (مکی 15) و تکاثر (مکی 16) مخاطبان را به چنین مقایسه‎ای می‎کشاند.

2. کسی که مست فزون‎خواهی دنیا و تکاثر نعمت‎هاست، با تهدید صریح و مؤکد و خطاب مستقیم هوشیار می‎شود. بنابراین خداوند می‎فرماید: «کَلا سَوْفَ تَعْلَمُونَ * ثُمَّ کَلا سَوْفَ تَعْلَمُونَ».

3. علم یقینی یعنی دانش متقن و قطعی، انسان را به باطن زیاده‎طلبی‎ها یعنی گرفتاری در

شناسه و توصیف سوره تکاثر (به زودی در ویراست جدید جلد اول تفسیر همگام با وحی استاد عبدالکریم بهجت پور)

به مناسبت کلمات استعمال شده در آیة اول سوره، آن را "التکاثر" و "الهاکم" نامیده­اند. برخی از مفسران سوره را مدنی می‌دانند، اما به اعتقاد اکثر مفسران و اندیشمندان علوم قرآن، سورة تکاثر در مکه نازل‌شده است. این سوره در تمام روایات گرد آوری شده در جداول مسند، غیر مسند، و ترکیبی ترتیب نزول، در ردیف شانزدهم پس از سورة کوثر و پیش از سورة ماعون قرار دارد. سورة تکاثر در ترتیب مصحف رسمی در جزء سی‌ام قرآن، ردیف صد و دوم بعد از سوره‎ی قارعه و قبل از سوره‎ی عصر قرار گرفته است و هشت آیه دارد.

مقصود سوره

برحذر داشتن مردم از اشتغال به فزون طلبی‎های کور بهره ها ی دنیا در فرصت عمر؛ با توجه به آثار شقاوت‎بار آن.

محتوای سوره

سوره یک بخش است. در آغاز با خطاب به دنیاطلبان، آن‌ها را از عمق فاجعه­ای که به آن دچارند، آگاه می‌کند و از عواقب این دنیازدگی و گرفتاری در آتش جهنم بیم می­دهد. آن‌گاه یادآور می‌شود که این افراد باید در برابر نعمت‌های الهی داده شده در دنیا پاسخگو باشند.

ارتباط سوره

بررسی مجموعه پانزده سوره‌ای که پیش از این سوره نازل شده است، نشان می‌دهد روش اساسیِ تغییر جامعة جاهلی هشدار است. گام‌هایی که در سوره‌های مدثر، تکویر، اعلی، لیل، فجر، عصر و عادیات برداشته شده، مصادیق این هشدارها و بیم‌هاست. موضوع غالب پانزده سوره نازل شده تا کنون،  بیان آسیب­ها ی وضع موجود انسان ها و راهکارهای اجمالی درمان آن‌ها است. البته با توجه به نقش هشداری پیامبر اکرمص در غالب سوره­ ها به درگیری‌های میان وی و مخالفان نیز توجه شده است.

خداوند متعال پس از آن‌که در سورة عصر (مکی 13) برنامه‎ی استفاده از سرمایة عمر را بیان،

گذشت که تغییر شرایط نامطلوب جامعه ی عصر نزول، در دستور کار قرآن قرار داشت؛ ازاین‌رو بر نقش‌های پروردگار بهمنظور ایجاد احساس نیاز به او (در سورهی علق)، مسئولیت انسان دربرابر وی (در سوره ی قلم) و جایگاه پیامبر اکرم9 بهعنوان رسولِ مورد حمایت خدا (در سورهی مزّمل) تأکید شد. با استفاده از این سه عامل، به هشدار و انذار مردم به آینده (در سورهی مدثر)، پرداخته شد تا مردم برای پذیرش تغییر، آماده شوند.
در سورهی حمد زیرساختهای نجات انسان از شقاوت و وصول به سعادت مطرح میشود؛ این زیرساخت در رابطهی انسان با پروردگار نهفته است. این نگرش که تمام ستایشها مخصوص خداست و بر جهان، تنها یک اراده حکمرانی میکند، اینکه تنها خدای متعال، معبود و مستعان است و برپایهی این دیدگاه، از وی راهی استوار برای رهایی از شقاوت و وصول به سعادت طلب میکند. به عبارت بهتر، کلید ورود به

به زودی  ...

1. روند تولید ویراست جدید جلدهای 1 تا 3 تفسیر همگام با وحی

2. روند تولید ادامه جلدهای تفسیر

3. سوره های مکی ان شاء الله در ده جلد به جامعه علمی عرضه خواهد شد.

4. در صورت حمایت خیرین، ترجمه عربی را شروع خواهیم کرد.

یکی از آیاتی که بر سر استثنایی بودن آن و الحاقش به سوره مزمل بحث است، آیه اخر سوره است. خلاصه به عرض برسانم تاکنون که 59 سوره از قرآن کریم به تزتیب نزول توسط استاد بهجت پور تفسیر شده است، تنها مورد قطعی استثنایی بودن آیات قرآن، همین آیه است.

با هم جایگاه این آیه را در نزول بررسی می کنیم

جایگاه آیه

 آیه‌ی آخر سوره آیه ای استثنایی است که به دستور پیامبر اکرم …به سوره ملحق شده است؛ البته در مورد زمان نزول و الحاق آن، اختلاف است و از هشت ماه تا

در قرآن میان انسانهایی که بندهی متقی و تسلیم حقند و سرانجام آنها سعادت است و طغیانگرانی که بندهی خواهشهای حقیر نفسند و سرانجامشان تقص انسانی و ماندن در خود حیوانی و شقاوت و دوزخ ابدی است، فرق گذاشته میشود، خیر از شر جدا میشود و با برنامه قرآن در سیر نزول تدریجی قرآن، راه هر کدام به خوبی نمایان میگردد.

وقتی که ما بتوانیم مردم را به سمت زانوزدن در مقابل این کتاب بزرگ کشاندیم، این کتاب خود مخاطب قرآنی خود را که اکنون در یک جامعه به معنای واقعی در حال قرآنی شدن است، به سمت جامعه ای کامل و سعادتمند که در دنیا پرثمر و در آخرت امامان نور هستند، هدایت نموده و از جوامعی که ناقص و پلید ماندهاند و در آخرت با اهل باطل و تابعان اصحاب آتشند، جدا میکند و می توانیم شاهد جداسازی عملی مردم در زمینههای نمونهای ذیل باشیم:

دقت شود که از سوره علق (سوره اول مکی) تا سوره فرقان (سوره 42 نزول) پیامهای قرآن به خوبی به جداسازی جامعه ایمانی از غیر آنها نمود که در جای خود باید بحثشان کنیم و چگونگی رسیدن به هر کدام از این بندها و چگونگی استفاده از آنها و ... مفصل است که شایدروزی برایتان گفتم

در قرآن ما به سوره فرقان که می رسیم می خوانیم: تبارک الذی نزل الفرقان

یکی از اسم های قرآن، فرقان است. فرصت نیست که از اسم های قرآن در ترتیب نزول بگویم، ولی اجمالا بگویم که قرآن برای نامگذاری خود ابتدا هذا الحدیث، سپس ذکر، سپس قرآن و پس از آن کتاب و در سوره فرقان، فرقان شد. فارق میان سبک زندگی مسلمانانه و سبک زندگی مجرمانه

با هم این سیر را که برگرفته از جلد سوم تفسیر همگام با وحی ذیل آیه اول سوره فرقان است، تعقیب کنیم:

جداسازی میان عابد و طاغی در سوره‌ی علق (مکی 1)، میان متقین و مجرمین در سوره‌ی قلم (مکی2)،

 کشف گام‌های تغییر و تحول دینی تنها از راه تفسیر تنزیلی میسر است.

قبلا در مطلبی 14 گام تحول که در 24  سوره ابتدای نزول بود را خدمتتان معرفی کردم. برخی دوستان پیام دادند که توضیح بیشتری نسبت به این گام ها ارائه کنم.

در این مطلب که برگرفته از مقدمه تفسیر همگام با وحی استاد بهجت پور است، توضیحات تکمیلی داده شده است.

برای دستیابی به مطلب گذشته اینجا کلیک کنید.

در تحول همه‌جانبه‌ی دینی فرد و جامعه، برخی از موضوعات نقشی اساسی دارند که بنای بلند اصلاح و تربیت دینی را بر پا می‌دارند. این موضوعات گام‌های بلندی هستند که به‌تدریج در گفتمان قرآنی وارد شده و با تکمیل و تثبیت آن‌ها، فرد و جامعه، گامی به کمال و سعادت خود نزدیک می‌شوند. برخی از این موضوعات مقدمه‌ی دیگر موضوعات‌اند و جای‎گیرشدن گام‌های دیگر مرهون تثبیت آن‌هاست.

این موضوعات در بنای تحول دینی همچون مصالح ساختمان‌اند که هر یک از آن‌ها در بر پا شدن ساختمان نقش ویژه‌ای دارند. در همان حال

پایه‌ی مطالعات روش‎شناسانه‌ی تحول بر اساس قرآن، مرتبط با نزول تدریجی قرآن است.

این نکته در مقدمه تفسیر همگام با وحی جلد اول آمده است. امید که مفید شما واقع شود.

3 – 1. تنزیل قرآن و شناخت روش

برای شناخت روش تحول‎آفرین قرآن، نشستن در پای درس سوره‌سوره و آیه‌آیه‌ی قرآن ضروری است. از جمله وظایف سترگ محققان اسلام‎شناس این است که در مطالعه‌ی قرآن هم نگاه مضمون شناسانه داشته باشند و هم نگاه روش‎شناسانه. این‌که چرا سوره‎ای با قسم شروع می‎شود و در کجا بر قسم تأکید می‎شود و این‌که چگونه و از چه طریقی با مخاطبان مشرک یا اهل کتاب سخن می‎گوید و در هنگام مجادله با آنان بر چه مواردی تأکید می‎کند و شیوه‌ی طرح مباحث و آغاز و انجام آن‌ها کدام است، چرا در جایی خطابی عمومی به پیامبر می‎کند، چرا بیان اطلاعات خاص را تنها به فرصت‎هایی ویژه واگذار می‎کند، چرا گاه به اجمال و زمانی به تفصیل سخن می‎گوید، چرا تفصیلات قرآن حتی پیرامون یک موضوع پراکنده است، چرا سرگذشت‎ها و عبرت‎های مربوط به اقوام گذشته را پراکنده می‎گوید، چرا و چه وقت به انگیزه‎ها می‎پردازد، از چه طریقی و با چه سبکی مخالفان را به چالش می‎کشد، چرا درس‎های پیامبری حضرت محمّد… در قرآن ثبت می‎گردد و چرا این درس‎ها در لابه‎لای سوره‎های دیگر توزیع می‎گردد، چه نظامی بر بیان معارف بلند قرآن حاکم است و علت تقدم و تأخر بیان هر شاخه‎ای از این معارف چیست؟ و سؤالات فراوان دیگری که با پاسخ دادن به آن‌ها، شکوه و عظمت قرآن در ایجاد تحول فرهنگی همه‎جانبه آشکار می‎شود.

به طور قطع این روش تحول‎آفرین،

امروز  آیات 8 تا 15 سوره قلم، دومین سوره نازل شده بر قلب نازنین رسول اکرم (ص) را با هم مرور کنیم و ببینیم با نگاه تنزیلی چه از آن می فهمیم:

با من تلاوت نمایید:

فَلَا تُطِعِ الْمُکَذِّبِینَ(8)
وَدُّواْ لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنُونَ(9)
وَ لَا تُطِعْ کلُ‏َّ حَلَّافٍ مَّهِینٍ(10)
هَمَّازٍ مَّشَّاءِ بِنَمِیمٍ(11)
مَّنَّاعٍ لِّلْخَیرِْ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ(12)
عُتُلّ‏ِ بَعْدَ ذَالِکَ زَنِیمٍ(13)
أَن کاَنَ ذَا مَالٍ وَ بَنِینَ(14)
إِذَا تُتْلىَ‏ عَلَیْهِ ءَایَاتُنَا قَالَ أَسَاطِیرُ الْأَوَّلِینَ(15)

بعد از تحلیل فشرده‎ای که از سلامت عقلی و کمالات و عظمت اخلاقی حضرت محمّد (ص) در آیات 1 تا 7 صورت گرفت و به دنبال بشارتی که به آن حضرت… در ناکامی ‎جریان تهمت‎زنندگان بیان شد، (علاقه مندان به جلد اول تفسیر همگام با وحی مراجعه نمایند) در این آیات، خداوند پیامبر… را از سازش با گروهی که به تهمت و فشار ضداخلاقی روی آورده‎اند، برحذر داشته، فساد اخلاقی و بی‎منطقی آنان را یادآور شده و از