موضوعات پیشنهادی پایان نامه موسسه تمهید
بسمه تعالی
موضوعات پیشنهادی پایان نامه
موسسه تمهید
تهیه شده در واحد پژوهش موسسه تمهید
27/7/1391
قرآن و فرهنگ عمومی
ریز موضوعات:
بسمه تعالی
موضوعات پیشنهادی پایان نامه
موسسه تمهید
تهیه شده در واحد پژوهش موسسه تمهید
27/7/1391
قرآن و فرهنگ عمومی
ریز موضوعات:
در این جلسه که با حضور اعضاء هیئت علمی زنان و خانواده تشکیل شد، ابتدا استاد بهجت پور به ارائه نظریه پرداختند و سپس پاسخگوی اعضای محترم هیات علمی این موسسه بودند.
خلاصه محتوای فرمایشات استاد بهجت پور به شرح ذیل است:
قرآن متنی ناظر به واقع است. جامعه عرب معاصر نزول گرفتار آسیبها و آفتهایی در عرصه باور، اندیشه و رفتار بود. قرآن کریم این قوم را موضوع تغییر و تحول قرار داد و در طول 23 سال نزول تدریجی قرآن، آنها را از انجماد سیاهی که در آن به سر میبرد، خارج و در راه عزت وستودگی قرار داد. (آیه 1 سوره ابراهیم) سنت اسلامی شامل روایات پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصوم علیهم السلام، پیرو نزول آیات است. روایات اسلامی در چهارچوب تفصیل، جری و تطبیق آیات بر مصادیق نو و جدید، و تفسیر مفاد آیات، بخش مکمل قرآن میباشد. (سوره قیامت آیات 19-16و سوره نحل آیه 44)
فهم درست روش نهادینه ساختن حیا و عفت و نیز شبکههای مقدم بر مسأله پژوهش و مفاهیم همراه با آن،
در میان روایات ترتیب نزول سورهها، گزارشاتی منقول از اهل بیت(ع )به ثبت رسیده است. برخی از آنها به اول و یا آخرین سوره نازل شده، توجه دادهاند وگروهی جدول کاملی از ترتیب نزول سورهها را گزارش کرده اند. در اینجا به بررسی این روایات میپردازیم:
1 ـ از امام حسن عسکری (ع ) (م: 260 ق ) به نقل ازپدر بزرگوارش،
داستان آغاز نزول وحی رسالی بر پیامبر اکرم (ص) آمده و آورده است که جبرئیل (ع ) به پیامبر اکرم (ص) گفت: « یا محمد اقرء، قال: «و ما أقرء» قال یا محمد: «اقرء باسم ربک الذی خلق- الی - مالم یعلم».
صرف نظر از اعتماد دانشمندان علوم قرآن و تفسیر بر برخی از جداول، میتوان از طریق دست یافتن به مجموعهای از جداول مسند و ارزیابی میان آنها، به جدول قابل اعتمادی از میان آنها دست یافت. در زمینه ترتیب نزول سور، جداول مستندی وجود دارد.
برخی از این مستندات که در منابع معتبر آمده است، برخی جداول کامل را گزارش کرده و در گروهی از آنها جداول ناقص آمدهاند. برخی از گزارشات نیز اختصاص به بیان حلقههای اول و آخر نزول بودهاند.
محمدبن مسلم زهری(50ـ123ق) جدولی کامل از ترتیب نزول سورهها را در ابتدای کتاب «تنزیل القرآن» آورد. هر چند این کتاب
از جمله مبادی مهم کشف منطق تفسیر تنزیلی، بدست آوردن جدول قابل اعتمادی از ترتیب نزول سورههاست.
در بحث از مبانی تفسیر تنزیلی در جای خوداثبات شده که بهترین راه دست یابیِ به این جدول، تکیه بر نقل و روایت و نه اجتهاد و نظر است. زیرا اعتبار دستاوردهای این سبک آنگاه بالا می رود که به واقع اتفاق تاریخی نزدیک شود و در حد ممکن از اجتهاد به دور باشد.
در اینجا در چند بحث آینده به بیان مباحثی درباره جدول نقلی و قابل اعتمادی از ترتیب نزول سورهها میپردازیم:
منبع این بحث کتاب تفسیر تنزیلی اصول مبانی قواعد و فواید استاد بهجت پور و نیز پایان نامه کارشناسی ارشد حقیر در دانشگاه مفید قم می باشد.
1. عدم دسترسی به جدول منقول از پیامبراکرم(ص)
بی تردید آرزوی ما آن بود که ترتیب نزول سورهها و آیات و زمان و مکان و
دیگر ویژگیهای پیرامونی هر دسته از آیات و سور را از منابع معتبر و قطعی و
در عباراتی نص یا ظاهر در مطلب میشناختیم. کلمات مفسّران بزرگی همچون
امیر مومنان علی(ع) و عبدالله بن مسعودها
که در هنگام بیان افتخارات خود در امر فهم قرآن، اطلاع از این خصوصیات را
ذکر میکردند، نشان از ارزش و اهمّیت اطلاعات فوق در کشف مراد جدی خدای
متعال از آیات قرآن دارد.
ای کاش این گزارشات از رسول اکرم(ص) نقل میشد و در اختیار ما قرار
میگرفت. امّا این اتفاق نیفتاد و به طور مسلّم روایتی از آن حضرت مبنی بر
ترتیب نزول سورهها وجود ندارد. قاضی ابوبکر این امر را توجیه کرده است:
این مطالب مستخرج از جلد پنجم تفسیر همگام با وحی در ذیل آیه 62 سوره یونس می باشد که به زودی چاپ و در اختیار علاقه مندان قرار خواهد گرفت.
توجه شود عدد اول پیش از / مراد شماره سوره در ترتیب نزول است و شماره پس از / شماره آیه در سوره می باشد.
گزارشی از نخستین کتاب تفسیر شیعه به ترتیب نزول قرآن (تفسیر تنزیلی)
اولین تفسیر شیعه به ترتیب نزول قرآن به قلم حجت الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت پور منتشر شده است.
در این تفسیر که تاکنون سه جلد از آن به زیور طبع آراسته شده و در ویراست
اول جلد اول در هفته اول انتشار آن به چاپ دوم رسیده است، سوره های قرآن
به ترتیب نزول مورد تفسیر قرار گرفته است.
در جلد اول
سورههای علق، قلم، مزمل، مدثر، حمد، مسد، تکویر، اعلی، لیل، فجر، ضحی،
شرح، عصر، عادیات، کوثر، تکاثر، ماعون، کافرون، فیل، فلق، ناس، توحید، نجم و
عبس تفسیر شده است.
نوشته ذیل خلاصه ای از مباحث مقدمه جلد اول
تفسیر در ویراست اول است. جلد اول در سال 90 با ویراست دوم وارد بازار شد
که در صورتی که وقت اجازه دهد، تغییرات آن با جلد اول را به زودی یادآور
خواهم شد.
حجت الاسلام بهجت پور در مقدمه آورده است است: « دغدغه مهم ما در این اثر کشف نظام تحول فرد و جامعه از نگاه قرآن است.
نویسنده کتاب تفسیر تنزیلی از چاپ سه جلد تفسیر «همگام با وحی» خبر داد و گفت: مهندسی فرهنگی و دینی جامعه و کشف روشهای تحولی تنها با تفسیر تنزیلی ممکن است.
به گزارش خبرنگار “مجددز” حجتالاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجتپور، عضو گروه قرآن و حدیث پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از قم، با تأکید بر ضرورت پرداختن به تفسیر تنزیلی گفت: سبکهای مختلف تفسیر قرآن مانند تفسیر ترتیبی و موضوعی هر کدام کاربردها و مزایایی دارند ولی ما را از پرداختن به روش تنزیلی بینیاز نمیکنند.
وی افزود:
گزارش استاد دکتر نکونام از جلسه مناظره استاد بهجت پور و استاد شاکر در موسسه فهیم
این گزارش از سایت استاد دکتر نکونام گرفته شده است و عینا در سایت می آید.
البته بنده ملاحظاتی به عرایض استاد نکونام دارم که به زودی تقدیم خواهم کرد.
شنبه 18 اردیبهشت 89
در مؤسسه فهیم در روز شنبه هر هفته ساعت هشت و نیم شب به همت آقای دکتر قاضی زاده سخنرانی های علمی و نقد برگزار می شود. یکی از جلساتی که اخیراً برگزار شد و من در آن شرکت داشتم، سخنران این جلسه حجت الاسلام و المسلمین آقای بهجت پور بود که تفسیری به ترتیب نزول را شروع کرده و اولین جلد آن را با عنوان «همگام با وحی» منتشر ساخته است. ظاهراً این عنوان اقتباس از «همگام با وحی» آقای مهندس بازرگان است که آن هم تفسیری به ترتیب نزول است. منتها ترتیب نزول آقای بازرگان من درآوردی و ذوقی است؛ اما ترتیب نزول آقای بهجت پور روایی است. این سخنرانی یک ناقد هم داشت و آن همکار فاضل آقای دکتر شاکر بود. قرار است، اگر خدا خواهد یک جلسه نیز من در این زمینه بحث کنم.
من گزارش این جلسه را به اختصار و طی نکاتی چند در اینجا آورده و البته نظر خویش را نیز بیان کرده ام.
نخست آقای بهجت پور سخنرانی کرد و نکات آن از این قرار بود:
1. تفسیر تنزیلی تنها یک سبک خاص تفسیر است، با همان منابع و همان روش های رایج تفسیری.
خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ محمد آسیابانی:
تفسیر تنزیلی قرآن یکی از روشهای تقریبا جدید تفسیر قرآن است که نسبت به
دیگر شیوههای تفسیر فواید بیشتری دارد. یکی از مفسرانی که در ایران این
شیوه را پیگیری کرده و قواعد آن را نیز در کتابهایی به مخاطبان آموزش داده
حجتالاسلام عبدالکریم بهجتپور است.
«تفسیر همگام با وحی» از
تالیفات بهجتپور در حوزه تفسیر تنزیلی است که منتقدان و پژوهشگران بسیاری
بر کامل بودن آن به عنوان یکی از منابع در ارایه اصول تفسیر تنزیلی و بیان
تاریخچه این نوع از تفسیر و همچنین نقد منابع پیشین در این موضوع، صحه
گذاشتهاند. نویسنده در این کتاب هدف خود از تفسیر به این شیوه را کشف روش
قرآن در مهندسی فرهنگی جامعه عصر نزول به عنوان جامعه و الگوی مدل تحول و مهندسی فرهنگی بیان کرده است.
مهمترین کار در تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول سورهها چیست؟